Phân tích bài thơ Việt Bắc của Tố Hữu

Đề bài: Em hãy phân tích bài thơ “Việt Bắc” của Tố Hữu

Bài làm

Tố Hữu được xem là “lá cờ đầu của thơ ca cách mạng Việt Nam” và trong các sáng tác thơ ca của ông không nhắc đến “Việt Bắc” thì thật là một thiếu sót rất lớn.

Trong những ngày tháng 10- 1954 sau khi chiến thắng Điện Biên Phủ bộ đội ta phải chuyển lực lượng thủ đô và lúc này đây lại chia tay với chiến khu Việt bắc. Dường như ta cũng đã thấy được chính kẻ ở người đi lòng không khỏi nhớ thương nuối tiếc tình quân dân trong mười lăm năm khánh chiến. Thế rồi cũng chính nhân sự kiện trọng đại cùng với tâm trạng nỗi niềm ấy Tố Hữu đã gửi gắm vào bài thơ “Việt Bắc”

Quên sao được khi mà ở ngay phần đầu bài thơ Việt bắc là cuộc chia tay của những người kháng chiến và những người dân nơi đây đó chính là những câu:

“Mình về mình có nhớ ta

Mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng.

Mình về mình có nhớ không

Nhìn cây nhớ núi, nhìn sông nhớ nguồn?

Tiếng ai tha thiết bên cồn

Bâng khuâng trong dạ, bồn chồn bước đi

Áo chàm đưa buổi phân ly

Cầm tay nhau biết nói gì hôm nay. . . ”

Có thể nhận thấy được rằng, chính với tám câu thơ đầu là khung cảnh cũng như tâm trạng của cuộc chia tay. Qủa thật ta như nhắc nhớ đến ý thơ của Chế Lan Viên lại thêm một lần nữa đúng với tâm trạng của nhân vật trữ tình trong bài:

“Khi ta ở chỉ là nơi đất ở

Khi ta đi đất bỗng hóa tâm hồn”.

Có thể thấy được qua bao nhiêu tháng ngày chung sống ở mảnh đất Việt bắc, và lúc đó những người lính như cũng lại được sống trong tình quân dân chan hòa. Thế mà người chiến sĩ như cũng phải chia tay với bà con nơi đây. Ta như thấy được rằng Tố Hữu cũng đã thật tài tình khi sử dụng rất hay về tình quân – dân thông qua cặp đại từ “Mình” – “Ta”. Người đi và kẻ ở luôn có được một tình cảm thiết tha và lưu luyến mãi không dời.

Thế rồi, ta như cũng thấy được chính trong hoàn cảnh ấy toàn thể những con người ở lại cất lên lời nói trước. Nói lên trước như cũng lại để nhắc lại những kỉ niệm trong mười lăm năm thiết tha mặn nồng ấy:

“Mình đi, có nhớ những ngày

Mưa nguồn suối lũ, những mây cùng mù

Mình về, có nhớ chiến khu

Miếng cơm chấm muối, mối thù nặng vai?

Mình về, rừng núi nhớ ai

Trám bùi để rụng, măng mai để già

Mình đi, có nhớ những nhà

Hắt hiu lau xám, đậm đà lòng son

Mình về, còn nhớ núi non

Nhớ khi kháng Nhật, thuở còn Việt Minh

Mình đi, mình có nhớ mình

Tân Trào, Hồng Thái, mái đình cây đa?”

 Ta dường như cũng đã thấy được cũng chính vẫn tiếng gọi mình thiết tha những người dân Việt Bắc lúc này đây lại như đã nhắc lại những ngày mưa nguồn suối lũ về, không chỉ vậy mà còn như cả trời đất mây mù che kín. Thực sự ta như cũng đã thấy được chính thời điểm khó khăn ấy ta như cũng thấy được chính người dân luôn có những chiến sĩ kề bên. Hay cũng có thể thấy được cũng chính những người chiến sĩ kia về thì có nhớ đến chiến khu hay không, chiến khu ấy nghèo chỉ có cơm chấm muối khó khăn. Thế nhưng nơi đây lại chan chứa những tình cảm như cũng thật là mặn nồng biết bao nhiêu. Có lẽ đây cũng chính là lý do mà tại sao người ra đi cứ lưu luyến mãi không rời và người ở lại cũng bịn rịn biết bao nhiêu.

Ta dường như cũng có thể đoán biết được cũng chính trước những lời chia tay thương nhớ thiết tha ấy. Thế rồi ta như thấy được lại có những người chiến sĩ cách mạng thật như cũng trải lòng mình nói lên những tâm tư tình cảm gắn bó:

“Ta với mình, mình với ta

Lòng ta sau trước mặn mà đinh ninh

Mình đi, mình lại nhớ mình

Nguồn bao nhiêu nước nghĩa tình bấy nhiêu. . .

Nhớ gì như nhớ người yêu

Trăng lên đầu núi, nắng chiều lưng nương

Nhớ từng bản khói cùng sương

Sớm khuya bếp lửa người thương đi về.

Nhớ từng rừng nứa bờ tre

Ngòi Thia sông Ðáy, suối Lê vơi đầy

Ta đi, ta nhớ những ngày

Mình đây ta đó, đắng cay ngọt bùi. . .

Với những vần thơ như cũng thật vơi đầy ta như thấy được tác giả Tố Hữu cũng học cách nói dân dã như chính những người nhân dân nơi đây vậy. Qủa thực ta như biết được rằng cho dù nếu có như người chiến sĩ cách mạng ra đi thế nhưng trong lòng vẫn không thể nào quên được những kỉ niệm tình cảm ấy. Thế rồi chính những sự nghĩa tình giữa kẻ ở và người đi có thể so sánh như nước trong con suối kia vậy. Tất cả nó thật là dào dạt ào ạt mãi mãi. Không những thế ta thấy được những người chiến sĩ vẫn mãi đinh ninh một lời thề sắc son với người dân Việt Bắc. Thế rồi ta như thấy được cũng chính với từng kỉ niệm gắn bó như được thuật lại trong từng câu nói của người ra đi. Người ra đi cùng người ở lại như cũng đã nhắc nhớ về bát cơm thì sẻ nữa, chăn sui đắp cùng. Không chỉ dừng lại ở đó mà lại có cả những người mẹ Việt Bắc với dáng hình địu con lên nương hái bắp. Tất cả như nói đến đó chính là một vẻ đẹp cần cù chịu thương chịu khó của nhân dân. Ta cũng đoán biết được rằng không những thế cả những giây phút cùng nhau học cái chữ quốc ngữ nữ. Đó dường như cũng chính là thái độ trật tự nghiêm túc của tất cả mọi người. Ta cũng có thể nói được lại có những giờ liên hoan trong ánh đuốc lập lòe, những ngày tháng ấy như mãi khắc sâu vào trong tâm trí của người ra đi. Ấn tượng nhất không thể không nói đến đoạn thơ được coi là đẹp nhất, đoạn thơ nói về bức tranh tứ bình:

“Ta về, mình có nhớ ta

Ta về ta nhớ những hoa cùng người

Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi

Ðèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng.

Ngày xuân mơ nở trắng rừng

Nhớ người đan nón chuốt từng sợi giang

Ve kêu rừng phách đổ vàng

Nhớ cô em gái hái măng một mình

Rừng thu trăng rọi hòa bình

Nhớ ai tiếng hát ân tình thủy chung. ”

Lúc này đây ta như thấy được rằng xưng hô mình ta lại một lần nữa được thay đổi, Ta ở đây chính là những người chiến sĩ cách mạng. Và lúc này thì còn mình chính là những người dân ở lại. Có lẽ rằng, chính những người chiến sĩ ấy cũng đã hỏi những người ở lại rằng có nhớ họ không? Khi được đặt ra câu hỏi như thế nhằm thể hiện sự lưu luyến yêu thương với mảnh đất và con người ở đây. Ta dường như cũng đã thấy được rằng, không biết rằng họ có nhớ không còn những người chiến sĩ lại nhớ cả hoa cùng người. Nhưng bông hoa kia dường như là dành chính là để chỉ cho thiên nhiên Việt bắc. Qủa thực cũng chính những sau câu hỏi và sự bày ỏ tình cảm của mình ấy những người chiến sĩ dường như cũng đã nhắc đến những cảnh vật và hoạt động của con người Việt Bắc dường như cũng đã gắn liền với bốn màu xuân hạ, thu, đông.

Thật dễ có thể nhận thấy được rằng trong bôn mùa đó thì Tố Hữu dường như cũng lại chọn miêu tả thiên nhiên và con người nơi đây vào mùa đông trước. Lú do chọn mùa đông ở đây chính là bởi vì họ đến đây vào mùa đông và ra đi cũng vào mùa đông. Tất cả chúng ta ai ai dường như cũng biết được rằng chính mùa đông hiện lên với hình ảnh của những hình ảnh của rừng xanh bạt ngàn và nó như được chấm phá bởi màu đỏ tươi của ho chuối. Lúc này đây ta dường như có thể nhận thấy được rằng, con người nơi đây dường như cũng đã hiện lên với vẻ đẹp kiên cường chinh phục tự nhiên.

Thế rồi cho đến mùa xuân thì cảnh Việt bắc nới đây dường như cũng lại hiện lên với hình ảnh hoa mơ trắng tinh khiết khắp núi rừng. Thế rồi ta như cũng lại thấy thêm được có nững con người thì hiện lên với vẻ đẹp của sự cần mẫn trong lao động. Thực sự ta như thấy được chính mùa xuân qua đi mùa hè lại đến thiên nhiên được thay từ màu trắng hoa mơ thành màu vàng của rừng phách. Trong cảnh sắc thiên nhiên đó ta như thấy được chính người con gái hái măng một mình. Khi mà mùa thu thiên nhiên núi rưng Việt bắc nơi đây dường như cũng lại ngập tràn trong ánh trăng rằm soi sáng. Qủa nhiên cho đến đây người đọc như thấy được người chiến sĩ nhớ đến những người nhân dân việt bắc với khúc hát ân tình thủy chung. Chỉ qua bức tranh tả cảnh mà người đọc không những cảm nhận được chính cảnh thiên nhiên núi rừng Việt bắc và con người Việt bắc như thật là thân quen.

Tiếp đến đó chính là những câu thơ nhơ nói về những năm tháng chiến trường kỳ gian khổ biết bao nhiêu. Đó chính là đoạn thơ:

“Nhớ khi giặc đến giặc lùng

Rừng cây núi đá ta cùng đánh Tây

Núi giăng thành lũy sắt dày

Rừng che bộ đội rừng vây quân thù

Mênh mông bốn mặt sương mù

Ðất trời ta cả chiến khu một lòng.

Ai về ai có nhớ không?

Ta về ta nhớ Phủ Thông, đèo Giàng

Nhớ sông Lô, nhớ phố Ràng

Nhớ từ Cao-Lạng nhớ sang Nhị Hà. . . ”

Có lẽ ta cũng có thể nhận thấy được rằng chính thiên nhiên cũng như đang che chở cho những người con Việt Nam thân yêu. Đó cũng còn chính là những núi đá dựng thành chiến hào thành quách để che chở cho người chiến sĩ và có cả những người nhân dân nơi đây khỏi những bom đạn của quân thù. Và khi đó thì cả bộ đội cả dân quân đều cùng nhau làm nên lịch sử thì mới có thể có được nền độc lập tự do.

Tất cả như lại đang gấp rút để có thể chuyển bị cuộc hành trình:

 “Những đường Việt Bắc của ta

Ðêm đêm rầm rập như là đất rung

Quân đi điệp điệp trùng trùng

Ánh sao đầu súng bạn cùng mũ nan

Dân công đỏ đuốc từng đoàn

Bước chân nát đá, muôn tàn lửa bay.

Nghìn đêm thăm thẳm sương dày

Ðèn pha bật sáng như ngày mai lên.

Tin vui chiến thắng trăm miền

Hòa Bình, Tây Bắc, Ðiện Biên vui về

Vui từ Ðồng Tháp, An Khê

Vui lên Việt Bắc, đèo De, núi Hồng. ”

Qua đoạn thơ này ta như thấy được rằng, đó chính là lúc quân – dân đồng lòng như một để có thể tạo lên được sức mạnh tổng hợp. Và ta như thấy được đó cũng chính là những ánh sao, những ngọn đuốc như soi sáng như nói lên ý tưởng quyết tâm để có thể chiến thắng giặc.

Thế đó, dường như có thể để cho chúng ta có thể kết cho niềm vui lẫn niềm nhớ thương lưu luyến không muốn rời ấy nhà thơ cất lên những niềm tự hào về dân tộc. Đồng thời, thông qua đó ta dường như cũng là những giây phút nhớ về cảnh sinh hoạt đảng, biết bao nhiêu việc bàn luận ở hang động núi rừng:

Ai về ai có nhớ không?

Ngọn cờ đỏ thắm gió lồng cửa hang.

Nắng trưa rực rỡ sao vàng

Trung ương, Chính phủ luận bàn việc công

Ðiều quân chiến dịch thu đông

Nông thôn phát động, giao thông mở đường

Giữ đê, phòng hạn, thu lương

Gửi dao miền ngược, thêm trường các khu. . .

Ở đâu u ám quân thù

Nhìn lên Việt Bắc: Cụ Hồ sáng soi

Ở đâu đau đớn giống nòi

Trông về Việt Bắc mà nuôi chí bền.

Mười lăm năm ấy ai quên

Quê hương cách mạng dựng nên Cộng hòa

Mình về mình lại nhớ ta

Mái đình Hồng Thái cây đa Tân Trào. ”

Có thể nhận thấy được rằng, ngày ngày những người chiến sĩ trở về với miền xuôi mà dường như ta cũng đã nghe được trong lòng vẫn bâng khuâng nhớ đến những ngày tháng cùng nhau kháng chiến. Ta dường như cũng đã thấy được lại có biết cuộc họp những niềm vui đều được thể hiện trong những câu thơ cuối này. Cho đến kết quả cuối cùng thì chính lá cờ đỏ sao vàng như chứng minh cho thắng lợi của nhân dân ta. Mười lăm năm chiến đấu vẫn còn vang vọng trong tình quân – dân.

Tố Hữu thật tài tình khi ông cũng đã có thể thể hiện những tâm sự của mình nói riêng và của tất cả những chiến sĩ và nhân dân Việt bắc nói chung. Qua tác phẩm Việt Bắc không chỉ cho thấy được tình quân dân như cá nước mà còn biết được những cảnh sắc của núi rừng Việt Bắc.

Minh Nguyệt