Phân tích hình tượng cây xà nu trong truyện ngắn “Rừng xà nu” của Nguyễn Trung Thành

Phân tích hình tượng cây xà nu trong truyện ngắn “Rừng xà nu” của Nguyễn Trung Thành – Bài làm 1

Nguyễn Trung Thành là nhà văn của Tây Nguyên, ông viết rất hay, sâu sắc và chân thực về con người và mảnh đất Tây Nguyên hung vĩ. Truyện ngắn “Rừng xà nu” là tác phẩm tiêu biểu của Nguyễn Trung Thành khi ca ngợi về Tây Nguyên đậm chất sử thi. Đặc biệt tác giả đã xây dựng thành công hình tượng cây xà nu mang đậm bản chất, chí khí cho con người sống trên mảnh đất này.

Xuyên suốt tác phẩm “Rừng xà nu” là hình ảnh cây xà nu, có thể xem đây là hình tượng trung tâm, làm nền và cũng là nguồn cảm hứng bất tận để tác giả có thể miêu tả thành công từng nhân vật. Xà nu là loài cây phổ biến ở núi rừng Tây Nguyên, dẻo dao, kiên cường và bất khuất. Nhắc đến rừng xà nu, người ta sẽ liên tưởng đến những con người Tây Nguyên bất khuất, không chịu đầu hàng, luôn hướng về phía trước để bảo vệ độc lập.

Hình ảnh cây xà nu được tác giả lấy để đặt tên cho nhan đề, mở đầu câu chuyện và kết thúc cũng là hình ảnh xà nu bạt ngàn. KHông phải ngẫu nhiên mà tác giả lại lấy hình tượng này, đó hẳn là dụng ý của chính tác giả. Vừa thể hiện sự hung vĩ của thiên nhiên Tây Nguyên, vừa khẳng định ý chí quật cường của con người mảnh đất Tây Nguyên.

Trước hết, cây xà nu chính là một biểu tượng của núi rừng Tây Nguyên, gắn liền với cuộc sống của Tây Nguyên. Cây xà nu gắn liền với đời sống của dân làng Xô man, sự trưởng thành của từng thế hệ người Tây Nguyên đều gắn liền với hình ảnh cao quý này. Đó là Tnu, chị Mai, cụ Mết, bé Heng. Những con người đó, để bảo vệ lây dân làng, bảo vệ Tây Nguyên đã phải đánh đổi và hi sinh rất nhiều. Xà nu là loại cây mọc thẳng, vươn ra ánh sang, cũng giống như con người Tây Nguyên vẫn luôn hướng về phía trước, dù là khó khan, thử thách như thế nào. Dường như xà nu chính là linh hồn của Tây Nguyên, nó ăn sâu vào tiềm thức của mỗi người.

Không những thế cây xà nu còn tham gia đánh dấu nhiều sự kiện lịch sử của dân làng Xô man. Ngọn đuốc xà nu dẫn đường cho dân làng tây nguyên, mười ngón tay của Tnu bị đốt cũng được tẩm nhựa của xà nu. Cây xà nu ăn sâu vào trong tâm niệm của mỗi con người, biểu tượng cho tinh thần và ý chí quật cường của người Tây Nguyên. Cây xà nu vẫn được nhắc đi nhắc lại trong mỗi câu chuyện “không có gì mạnh bằng cây xà nu”, mặc dù bị thiêu rụi bao nhiêu thì cây xà nu vẫn kiên cường vượt qua bão giông.

Xà nu là hình ảnh ẩn dụ cho con người Tây Nguyên. Hình ảnh cả rừng xà nu bị nã đạn, chat rụi cũng giống như hình ảnh dân làng Xô man bị áp bức, bóc lột đến tàn bạo. Sự mất mát, đau thương cứ chồng chất khiến cho lầm than cứ nối tiếp, không chịu nguôi. Mặc dù bị đạn phá hủy nhưng cây xà nu vẫn kiên cường, chịu đựng; giống như hình ảnh Mai, Tnu mặc dù bị tra tấn nhưng bằng sức sống bền bỉ vẫn có thê gắng gượng và chiến đấu đến cùng.

Xà nu và những người dân Tây Nguyên dường như có mối giao hòa với nhau, gắn bó khăng khít không rời. Đây cũng chính là dụng ý của tác giả khi xây dựng hình tượng có sức nặng như thế này.

Con người Tây Nguyên có khát vọng hòa bình, muốn cuộc sống ấm no hạnh phúc. Tác giả đã gửi gắm khát khao ấy qua hình tượng xà nu bạt ngàn, trải dài đến vô tận.

Xà nu là loại cây sinh trưởng tốt, sức bền bỉ, dẻo dai. Con người Tây Nguyên có bao nhiêu thế hệ đã ngã xuống, những thế hệ khác lại nối tiếp, phát huy tinh thần chiến đấu. Những thế hệ lão làng như cụ Mết, rồi đến Tnu và cuối cùng là bé Heng, ở họ đều có những khát khao cháy bỏng về tương lai tương lai.

Chắc chắn người đọc sẽ chú ý đến hình ảnh nhân vật Tnu. Cây xà nu và Tnu là hai hình ảnh song song, đi liền nhau để hỗ trợ cho nhau, làm nổi bật nhau. Đặc điểm tiêu biểu của xà nu cũng chính là những đặc điểm của nhân vật Tnu mà không hề lẫn lộn với ai.

Nguyễn Trung Thành bằng tình yêu Tây Nguyên, quan sát tinh tế đã khắc họa thành công hình ảnh cây xà nu có sức ám ảnh đối với người đọc từ đầu tác phẩm đến cuối tác phẩm. Xà nu khiến cho mọi người có cái nhìn ngưỡng mộ đố với mảnh đất và con người tây nguyên.

Phân tích hình tượng cây xà nu trong truyện ngắn “Rừng xà nu” của Nguyễn Trung Thành – Bài làm 2

“Rừng xà nu” là truyện ngắn của Nguyễn Trung Thành , tiêu biểu cho khuynh hướng sử thi và cảm hứng lãng mạn của văn học Việt Nam thời kì 1945-1975. Chủ đề của tác phẩm được bộc lộ sâu sắc do ý nghĩa khái quát và giàu chất lãng mạn, tạo hình của hình tượng cây xà nu.

Đi suốt chiều dài tác phẩm, xà nu là hình tượng bao trùm là mạch sống mạch hồn của tác phẩm. Khi cầm bút sáng tác thiên truyện này, hình ảnh đầu tiên hiện về trong tâm trí ông là cây xà nu, những cánh rừng xà nu. Hình tượng thiên nhiên ấy đã trở thành chủ âm của tác phẩm, nó chiếm giữ những vị trí quan trọng nhất của truyện ngắn : nhan đề, mở đầu và kết thúc. Hình ảnh cây xà nu còn trở đi trở lại nhiều lần tạo nên không gian đặc trưng của núi rừng Tây Nguyên.

Cây xà nu gắn bó mật thiết với cuộc sống con người Tây Nguyên. Cây xà nu hiện lên trong tác phẩm là một loài cây đặc thù, tiêu biểu cho vùng đất Tây Nguyên. Qua hình tượng cây xà nu, nhà văn đã tạo dựng được hình ảnh hung vĩ và hoang dã mang đậm màu sắc Tây Nguyên cho câu truyện.    Cây xà nu luôn gắn bó gần gũi với đời sống của dân làng Xô man, có mặt trong đời sống hàng ngày của dân làng. Lửa xà nu cháy dần dật trong mỗi bếp, trong đống lửa của nhà ưng tập hợp dân làng, khói xà nu xông bảng nứa để Tnu và Mai học chữ. Khi Tnu trở về đơn vị, cụ Mết và Dít đưa anh ra đến rừng xà nu cạnh con nước lớn.     Cây xà nu còn tham gia vào những sự kiện trọng đại của dân làng: ngọn đuốc xà nu dẫn đường cho cụ Mết và dân làng vào rừng lấy giáo, mác, dụ, rựa đã giấu kĩ chuẩn bị nổi dậy. Mười ngón tay Tnu bị đốt vì giẻ tẩm nhựa xà nu, và chính vì cảnh tượng đau thương ấy dân làng đã nổi dậy để “ đống lửa xà nu lớn giữa nhà” soi rõ “xác mười tên lính giặc nằm ngổn ngang”. Cây xà nu cũng đã thấm sâu vào nếp cảm, nếp nghĩ của người Tây Nguyên. Tnu cảm nhận về cụ Mết “ ngực cụ căng như cây xà nu lớn”. Trong câu truyên vê Tnu, cụ Mết cũng nói về cây xà nu với tất cả tình cảm yêu thương, gần gũi xen lẫn tự hào: “không có gì mạnh bằng cây xà nu nước ta”, cây xà nu đã trở thành máu thịt trong đời sống vật chất và tinh thần của con người Tây Nguyên.

Cây xà nu tượng trưng cho số phận và phẩm chất con người Tây Nguyên trong chiến tranh cách mạng. Ta có thể thấy ý đồ nghệ thuật này khi tác giả miêu tả song hành hai hình tượng cây xà nu và những con người Tây Nguyên    . Thứ nhất, thương tích của rừng xà nu do đại bác của giặc gây ra tượng trưng cho những mất mát đau thương vô bờ mà người dân Tây Nguyên phải chịu đựng. Nếu rừng xà nu hàng vạn cây không cây nào không bị thương thì con người Tây Nguyên cũng vậy. Những cây xà nu non bị đại bác chặt đứt làm đôi thì tượng trưng cho những đứa con của Tnu và Mai. Còn những cây xà nu trưởng thành đại bác không giết nổi chúng thì cũng giống như Tnu và Dít, những con người trưởng thành từ những đau thương mất mát của chiến tranh.

Thứ hai, cây xà nu có đặc tính ham ánh sáng, đặc tính ấy tượng trưng cho niềm khát khao tự do của người dân Tây Nguyên. Nguyễn Trung Thành viết “ít có loài cây nào ham ánh sáng mặt trời đến thế…” Con người Tây Nguyên cũng vậy luôn khao khát tự do, mặc dù bon giặc đã giết bà Nhan, anh Xút vầ cả anh cán bộ Quyết nhưng Tnu và Mai vẫn kiên trì nuôi giấu cán bộ. Thứ ba, khả năng sinh sôi mãnh liệt của cây xà nu và sự rộng lớn của rừng xà nu giúp ta gợi liên tưởng dến sự tiếp nối của nhiều thế hệ người Tây Nguyên. Nguyễn Trung Thành viết “Trong rừng ít có loại cây nào sinh sôi nảy nở khỏe như vậy , cạnh một cây xà nu mới ngã đã có bốn, năm cây con mọc lên xanh rờn, hình nhọn mũi tên  lao thẳng lên bầu trời. Làng Xô man cũng có hững thế hệ tiếp nối như vậy: cụ Mết là cây xà nu lớn. Tnu, Mai và Dít là những cây xà nu trưởng thành và bé Heng là cây xà nu con rắn rỏi. Thứ Tư, sự tồn tại của rừng xà nu qua những hành động hủy diệt của kẻ thù tượng trưng cho sức sống bất diệt và khả năng vươn lên mạnh mẽ của con người Tây Nguyên trong chiến đấu.

Những cây xà nu trưởng thành nhanh chóng liền vết thương, vượt lên cao hơn đầu người thay thế cho những cây xà nu đã ngã. Vì thế bon hủy diệt không thể nào hủy diệt được rừng xà nu. Người Tây Nguyên cũng vậy, các thế hệ thay nhau che chắn bảo vệ cho cách mạng.   

Hình tượng rừng xà nu có quan hệ mật thiết với hình tượng nhân vật Tnu. Hai hình tượng này không tách rời nhau mà gắn bó khăng khít với nhau. Rừng xà nu sẽ không thể trải mãi tới chân trời trong màu xanh bất diệt khi con người chưa thấm thía bài học “chúng nó đã càm súng mình phải cầm giáo”.

Tác giả đã kết hợp miêu tả bao quát lẫn cụ thể, phối hợp cảm nhận của nhiều giác quan khi miêu tả cây xà nu tạo nên hình ảnh cây xà nu đầy sức lực, tràn trề sưc sống. Tác giả luôn miêu tả hình tượng cây xà nu với con người, các hình thức nhân hóa, ẩn dụ, tượng trưng đều được vận dụng nhằm thể hiện sống động vẻ hung vĩ của thiên nhiên và gợi ra những lien tưởng về con người. Nhờ thế những đoạn văn miêu tả rừng xà nu giống như một bài thơ trữ tình với giọng văn đầy biểu cảm.

Hình tượng cây xà nu là hình tượng xuyên suốt suốt tác phẩm tượng trưng cho vẻ đẹp hào hung đầy sức sống của thiên nhiên và con người Tây Nguyên. Qua đó chất thơ và chất sử thi hòa làm một thể hiện rõ phong cách văn xuôi Nguyễn Trung Thành: vừa say mê, vừa trầm tư, vừa giỏi tạo hình vừa giàu tính khái quát.   

Phân tích hình tượng cây xà nu trong truyện ngắn “Rừng xà nu” của Nguyễn Trung Thành – Bài làm 3

Tây Nguyên – mảnh đất hùng vĩ và thơ mộng, với những con người nồng hậu yêu thương mà kiên cường bất khuất, từ lâu đã là nguồn cảm hứng cho biết bao văn nhân nghệ sĩ. Mỗi người đều tìm thấy ở mảnh đất này một biểu tượng đẹp cho tâm hồn cất cánh, ngòi bút thăng hoa. Ngọc Anh có Bóng cây Kơnia như nỗi lòng thổn thức thiết tha của tình yêu thủy chung son sắt, Thu Bồn có Bài ca chim Chơ-rao, ngân vang khúc hát trong trẻo nồng đượm tình người chiến thắng… Còn Nguyễn Trung Thành lại đem đến cho ta hình tượng những Rừng xà nu nối tiếp chạy đến chân trời như sức sống bền và bất diệt của nhân dân Tây Nguyên trong công cuộc chống Mĩ cứu nước

Đọc Rừng xà nu, không chỉ những nhân vật như cụ Mết, Tnú, Dít, Mai tạo nên ấn tượng sâu sắc trong chúng ta, mà còn là cây xà nu – một hình đặc sắc bao trùm toàn bộ thiên truyện ngắn này. Chính hình tượng cây xà nu tạo nên vẻ đẹp hùng tráng, chất sử thi lãng mạng cho câu chuyện về làng Xô Man bất khuất, kiên cường. Đó là hình tượng hàm chứa nhiều ý nghĩa tượng trưng. Qua hình tượng này, người đọc có thể thấy rõ sức sống kiên cường, sức sống mãnh liệt của con người Tây Nguyên nói riêng, của con người Việt nói chung trong nhừng ngày đánh Mĩ. Không phải ngẫu nhiên mà Nguyễn Trung Thành lại miêu tả thật cụ thể, thật chi tiết rừng xà nu bằng một thứ ngôn ngữ giàu chất thơ, bằng những “lời có cánh” với một cảm xúc say mê mãnh liệt như đã thấy trong tác phẩm. Gần hai mươi lần nhà văn đã viết về xà nu, dường như cây xà nu tham dự vào tất cả những sinh hoạt, những tâm tình, những buồn vui của con người Tây Nguyên trong cuộc chiến đấu anh dũng của họ.

Cả một câu chuyện dài, đau thương, bất khuất như một bản anh hùng ca về cuộc đời Tnú, cuộc đời dân làng Xô Man được kể trên nền chính của hình tượng cây xà nu. Cây xà nu, rừng xà nu như những con người, những tâm hồn, vừa là nhân chứng, vừa tham gia vào bản anh hùng ca, cũng vừa chịu đựng mọi gian nan, vất vả, đau thương do tội ác của kẻ thù, nhưng bất chấp tất cả, rừng xà nu vẫn vươn mình cường tráng, vẫn tồn tại bất chấp mọi đau thương: nó tượng trưng cho khát vọng tự do, khát vọng giai phóng, cho phẩm chất anh hùng và sức sống mãnh liệt của dân làng Xô Man, của nhân dân Tây Nguvên trong cuộc kháng chiến chống Mĩ.

Hình tượng cây xà nu hiện lên trong tác phẩm đầy chất thơ hùng tráng. Mở đầu và kết thúc câu chuyện là hình ảnh “hàng vạn cây xà nu” “sinh sôi nẩy nở”,“rừng xà nu ưỡn tấm ngực lớn của mình ra, che chở cho làng”… “đến hết tầm mắt cùng không thấy gì khác ngoài những đồi xà nu nối tiếp tới chân trời". Rừng xà nu là biểu tượng cho con người. Cây được miêu tả như con người trong sự ứng chiếu với con người, gợi ra những biểu tượng về đời sống, số phận và phẩm cách của con người – các thế hệ dân làng Xô Man đánh Mĩ.

Cây xà nu ham ánh sáng và khí trời, “nó phóng lên rất nhanh để tiếp lấy ánh nắng”, cũng như Tnú, như dân làng Xô Man yêu tự do. Rừng xà nu cũng như làng Xô Man, chịu nhiều đau thương bởi sự tàn ác của giặc: “Cả rừng xà nu hàng vạn cây không có cây nào không bị thương. Có những cây bị chặt đúng ngang nửa thân mình, đổ ào ào như một trận băo. Ở chỗ vết thương, nhựa ứa ra, tràn trề, thơm ngào ngạt, long lanh nắng hè gay gắt, rồi dần dần bầm lại, đen và đặc quyện thành từng cục máu lớn”. Nhưng xà nu có sức sống thật mãnh liệt, không gì tàn phá nổi: “Cạnh một cây xà nu mới ngã gục, đã có bốn năm cây con mọc lên, ngọn cây xanh rờn, hình nhọn mũi tên lao thẳng trên bầu trời”, cũng như các thế hệ làng Xô Man, lớp này tiếp lớp khác đứng lên. Anh Quyết hi sinh thì có Tnú, Mai: Mai ngã xuống giữa tuổi tràn đầy sức sống, thì Dít lớn lên rất nhanh đến không ngờ, trở thành bí thư chi bộ, chính trị viên xã đội: rồi những bé Heng, thế hệ tiếp theo của Dít cũng đang lớn lên, tiếp tục cuộc chiến đấu. Đồng thời, ngược lại, nhiều chỗ miêu tả con người, nhà văn đã so sánh với cây xà nu. Cụ Mết thì “ngực căng như một cây xà nu lớn”, vết thương trên lưng Tnú do giặc tra tấn thì “ứa ra một giọt máu đậm, từ sáng đến chiều thì đặc quyện lại, tím thâm như nhựa xà nu”. Thủ pháp ấy trong miêu tả tạo nên một sự hòa nhập, tương ứng giữa con người và thiên nhiên trong một chất thơ hào hùng, tráng lệ. Nhà văn đã ví cụ Mết “như một cây xà nu lớn” bởi cụ là người hơn ai hết hiểu sự gắn bó của cây xà nu và mảnh đất đang sống, hiểu được sức mạnh tiềm tàng bất khuất của rừng cây cũng như dân làng Xô Man: “Không có cây gì mạnh bầng cây xà nu đất ta. Cây mẹ ngã, cây con mọc lên. Đố nó giết hết rừng xà nu này!…”.

Cậy xà nu gắn bó với con người và cuộc sống dân làng. Xà nu không chỉ có mặt trong đoạn mở đầu và kết thúc, nó còn hiện diện trong suốt câu chuyện về Tnú và làng Xô Man của anh. Xà nu có mặt trong đời sống hằng ngày như đã tự ngàn đời nay của dân làng: Ngọn lửa xà nu trong mối bếp; đống lửa ở nhà rông tập hợp cả dân làng, ngọn đuốc xà nu cháy sáng soi những đoạn rừng đêm; khói xà nu hun tấm bảng đen cho anh Quyết đạt Tnú và Mai học chữ..; xà nu cũng tham dự vào những sự kiện quan trọng của cuộc sống chống Mĩ: ngọn đuốc xà nu cháy sáng trong tay cụ Mết và tất cả dân làng vào rừng lấy dao, mác, dụ, rựa đã giấu kĩ, chuẩn bị cho cuộc nổi dậy, và đêm đêm làng Xô Man thức, dưới ánh đuốc xà nu, mài vù khí; giặc đốt hai bàn tay Tnú bằng giẻ tẩm nhựa xà nu…; cũng ngọn lửa từ các đuốc xà nu soi sáng rực cái đêm cả làng nổi dậy, soi rõ xác mười tên lính giặc bị giết ngổn ngang quanh đống lửa lớn giữa sân làng…

Cây xà nu còn là người chứng kiến sự giác ngộ, sự hi sinh thầm lặng, lòng dũng cảm, ý chí quật cường của dân làng Xô Man: “Đứng trên đồi xà nu gần con nước lớn. Suốt đêm nghe cả rừng Xô Man ào ào rung động. Và lửa cháy khắp rừng.”. Ánh lửa xà nu soi sáng lời căn dặn của anh Quyết: “Người còn sống phải chuyển dáo, mác, dụ. rựa, tên, ná… Sẽ có ngày dùng tới”. Lửa xà nu thử thách ý chí cũng như lòng can đảm của Tnú: “không có gì đượm bằng nhựa xà nu.. Mười đầu ngón tay đã thành mười ngọn đuốc… Máu anh mặn chát ở đầu lưỡi.. ”. Căm thù trong anh cháy giần giật như nhựa xà nu bén nhạy để “bàn tay hận thù” thành “bàn tay trả thù” bóp chết tên ác ôn dưới ngách hầm.

Câu chuyện cụ Mết kể phảng phất phong vị anh hùng ca. Đêm kể chuyện dưới ánh lửa xà nu chắc cũng giống như đêm già làng thường kể về các bài: anh hùng ca truyền thông của Tây Nguyên. Giọng điệu sử thi của Rừng xà nu bắt nguồn từ đó. Cây xà nu gắn với quá khứ, hiện tại anh hùng, gắn bó vơ mọi sinh hoạt, phong tục và đời sống văn hóa của dân tộc Tây Nguyên, khiến cho câu chuyện làng Xô Man đánh Mĩ lung linh sắc màu huyền thoại như Đam San, Xinh Nhã thuở nào…

Có thể nói hình tượng xà nu là mô típ chủ đạo của tác phẩm. Xà nu trở thành biếu tượng cho cuộc sống và phẩm chất của dân làng Xô Man. Đó là một sáng tạo nghệ thuật đặc sắc của Nguyễn Trung Thành. Nhà văn đã lựa chọn hình ảnh cây xà nu và đem lại cho nó những ý nghĩa mới, những vẻ đẹp mới để dựng lên bức tranh sử thi chống Mĩ của những con người kiên cường bất khuất nơi núi rừng hùng vĩ Tây Nguyên.

Phân tích hình tượng cây xà nu trong truyện ngắn “Rừng xà nu” của Nguyễn Trung Thành – Bài làm 4

Một trong những bản anh hùng ca nổi tiếng thời kỳ kháng chiến chống Mỹ là truyện ngắn "Rừng xà nu" của Nguyễn Trung Thành. Nguyễn Trung Thành là nhà văn chiến sĩ gắn liền với  Tây Nguyên và viết thành công về đề tài miền núi. "Rừng xà nu" là dẫn chứng hùng hồn cho nhận định ấy. Truyện ngắn được viết năm 1965 in trong tập "Trên quê hương những anh hùng Điện Ngọc". Nhà văn đặt tên nhan đề của tác phẩm là "rừng xà nu" không phải là một sự ngẫu nhiên mà là có dụng ý. Đối với ông  cây xà nu là một hình ảnh gắn bó máu thịt "trước mắt tôi là một rừng xà nu nối tít tắp, tôi yêu xà nu từ dạo ấy". Nhà văn viết về xà nu như một biểu tượng của cuộc sống đau thương nhưng kiên cường bất khuất của các dân tộc Tây Nguyên mà cụ thể là những người làng Xô Man. 

"Rừng xà nu" là hình tượng nổi bật và xuyên suốt tác phẩm. Đọc xong truyện ngắn này mà hồi tưởng lại chắc chắn bạn đọc nào cunggx tưởng tượng ra một cánh rừng xà nu xanh bát ngát đến tận chân trời. Mở đầu tác phẩm là cảnh rừng xà nu nối nhau tít tắp đến tận chân trời và kết thúc cũng là "cảnh rừng xà nu như một vĩ thanh cứ xa mờ dần bất tận". Cây xà nu, rừng xà nu phủ kín từ đầu đến cuối tác phẩm. Bằng kết cấu hô ứng, Nguyễn Trung Thành đã tạo nên một hình tượng xuyên suốt tác phẩm và để lại dư âm vang vọng trong lòng người đọc. Hình tượng cây xà nu vừa mang tính cụ thể, một hình ảnh đặc trưng của miền đất Tây Nguyên; vừa mang tính ý nghĩa biểu tượng cho cuộc sống đau thương nhưng kiên cường bền bỉ diệu kỳ của dân làng Xô Man và nhân dân Tây Nguyên.

Xà nu hiện lên trong trang văn của Nguyễn Trung Thành vừa đau thương nhưng vô cùng đẹp đẽ. Bước vào tác phẩm, nhà văn đã miêu tả xà nu trong đau thương lửa đạn của chiến tranh. "Cả rừng à nu hàng vạn cây không cây nào không bị thương. Có những cây bị chặt đứt nửa thân mình đổ ào ào như một trận bão, ở chỗ vết thương nhựa ứa ra tràn trề thơm ngào ngạt long lanh nắng hè gay gắt rồi dần dần đặc lại, bầm lại đặc quyện như từng cục máu lớn". Giặc bắn đã thành lệ cứ mỗi lần bắn đạn đại bác trút xuống cánh rừng xà nu. Những câu văn miêu tả cánh rừng xà nu trong "tầm đại bác của giặc" đã đã gây ấn tượng mạnh cho người đọc. Từng câu văn, từng từ ngữ đều cho ta cảm nhận được sự khốc liệt của chiến tranh. Nhưng không vì thế mà xà nu chùn bước. Nó vẫn mang trong mình sức sống kỳ diệu. "Nó phóng lên rất nhanh để lấy thứ ánh nắng trong rừng rọi từ trên cao từng luồng lớn thẳng tắp, lấp lánh vô số hạt bụi vàng từ nhựa cây bay ra thơm mỡ màng. Có thể nói, xà nu là loài cây khao khát sống, háo hức phóng mạnh lên bầu trời rộng lớn. Không gì có thể ngăn nổi tình yêu tự do và ánh sáng của xà nu.

Không chỉ là hình ảnh xuyên suốt tác phẩm và hiện lên đau thương nhưng vô cùng đẹp đẽ, xà nu còn như một dũng sĩ biểu tượng cho vẻ đẹp kiên cường bất khuất của con người Tây Nguyên. Trong tác phẩm, nhà văn sử dụng thủ pháp nghệ thuật tượng trưng nhân hóa để xây dựng cây xà nu, rừng xa nu như một nhân vật anh hùng. Ngay phần đầu tác phẩm nhà văn đã đặt hiện tượng xà nu trong thế đối lập giữa sự sống và cái chết. Cả rừng xà nu được được đặt trong tầm đại bác của giặc mà mỗi ngày chúng bắn hai lần khiến cho cả cánh rừng xầ nu mang đầy thương tích, nổi đau thương hiện lên với muôn hình muôn vẻ. Những cây non tựa như những đứa trẻ thơ, "nhựa còn trong, chất dầu còn loãng, vết thương không lành được cứ loét ra, năm mười hôm sau thì cây chết". Lại có những cây đang ở tuổi thanh xuân bị chặt đứt ngang mình đổ ào ào như một trận bão. Nhưng bên cạnh đó có những cây cường tráng, vết thương chóng lành mà đạn đại bác không thể nào giết nổi chúng. Đó là ấn tượng sâu đậm đọng lại trong lòng người đọc về rừng xà nu với một sức sống bất diệt không thể nào hủy diệt được cho dù bom đạn của kẻ thù có thể gây ra hàng ngàn, hàng vạn, nỗi đau thương mỗi ngày. Viết về rừng xà nu, tác giả đã dành cho loài cây này những câu văn, trang văn, đầy hào hứng và tha thiết. Điều đó cho thấy trong hoàn cảnh khốc liệt của chiến tranh sự sống mạnh hơn cái chết, luôn bất diệt trong cả sự hủy diệt. Trong tác phẩm ấn tượng về rừng xà nu như một điệp khúc ngân mãi. Nó như một sức sống man dại, mênh mông, bất tận. Xà nu không chỉ là cảnh sắc thiên hùng vĩ, là cảnh tượng chiến trường bi tráng mà còn biểu hiện cho khí phách anh hùng của làng Xô Man qua các thế hệ. Cây xà nu ham ánh sáng khí trời như dân làng Xô Man yêu và khao khát tự do. Cây xà nu chịu nhiều đau thương cũng như làng Xô Man sống dưới tầm đại bác của giặc. Họ chịu nhiều hi sinh mất mát nhưng vẫn khao khát sống và ham sống mãnh liệt. Người này ngã xuống người kia đứng lên, thế hệ này đi qua, thế hệ khác kế tiếp. Họ không chỉ sống đời thường mà họ còn sống để đánh giặc, diệt cái ác bảo vệ quê hương khiến kẻ thù phải khiếp sợ. Anh Quyết hi sinh đã có T nú thay thế. Mai ngã xuống có Dít trưởng thành và bé Heng đang lớn lên. Phẩm chất con người nơi đây trong sạch như nhựa cây xà nu. Sức sống của họ bền bỉ dẻo dai, kiên cường mãnh liệt như rừng xà nu. Họ yêu Đảng, yêu cách mạng như cây xà nu vươn lên tìm ánh sáng Mặt Trời. Nhà văn đã dành hết bút lực của mình để ngợi ca cuộc sống, vẻ đẹp hiên ngang bất khuất của cả thiên nhiên và con người nơi đây. 

Xà nu không chỉ mang ý nghĩa biểu tượng mà còn gắn bó với cộc sống và cuộc chiến đấu của dân làng Xô Man. Xà nu gắn bó với người dân Tây Nguyên, ngọn lửa xà nu giữ lửa, giữ ấm trong mỗi bếp. Đuốc xà nu soi sáng đường đi và trong nhà Ưng khi tập hợp dân làng. Khói xà nu làm cho  lũ trẻ mặt mày lem luốc, gỗ xà nu làm bảng cho lũ trẻ học bài. Cây xà nu, rừng xà nu còn gắn bó với cuộc chiến đấu, là một chứng nhân lịch sử tham gia trực tiếp vào những sự kiện trọng đại của dân làng trong cuộc kháng chiến chống Mĩ. Ngọn đuốc xà nu soi sáng cho dân làng mài gươm giáo chuẩn bị khởi nghĩa. Ngọn đuốc xà nu soi sáng cho cụ Mết và thanh niên đ vào rừng. Ánh đuốc xà nu tỏa sáng trong đêm Đồng Khởi soi tỏ mười tên giặc. Nhựa xà nu tẩm đốt mười đầu ngón tay T nú. Đặc biệt hình tượng xà nu được miêu tả như một dũng sĩ luôn che chở cho dân làng Xô Man. "Hai ba năm nay, rừng xà nu ưỡn tấm ngực lớn che chở cho làng". Giữa xà nu và con người có sự đan xen lẫn nhau. Cụ Mết như một cây xà nu đại thụ, T nú như một cây xà nu trưởng thành, Dít là cây xà nu mới lớn, còn bé Heng là cây con mới nhú.  Với xây dựng cốt truyện 'truyện lồng truyện", xà nu và người luôn đan xen lẫn nhau. 

Đối với tác phẩm, hình tượng xà nu góp phần tăng tính sử thi. Bằng nhiều thủ pháp nghệ thuật so sánh, nhân hóa, ẩn dụ, tác giả Nguyễn Trung Thành đã vẻ lên một bức tranh thiên nhiên về cây xà nu, rừng xà nu. Một hình tượng mang vẻ đẹp anh hùng của nhân dân Tây Nguyên. Một loài cây hùng vĩ man dại cao thượng và trong sạch được tác giả chọn để làm nền và xuyên suốt tác phẩm.

Phân tích hình tượng cây xà nu trong truyện ngắn “Rừng xà nu” của Nguyễn Trung Thành – Bài làm 5

Tây Nguyên, vùng núi rừng hùng vĩ, đầy bí ẩn mà thơ mộng với cánh chim Ling, chim Chơ rao rực rỡ sắc màu, với âm thanh trầm hùng ngân vang cưa đờn Gông, đờn Tơ Rưng đã đi vào “Đất nước đứng lên” của Nguyên Ngọc để làm nên cái không khí sử thi của tiểu thuyết thời chống Pháp. Đến thời chống Mỹ, mảnh đất cực Tây của Tổ quốc này lại một lần nữa khơi nguồn cảm hứng lãng mạn cho Nguyễn Trung Thành viết nên truyện ngắn “Rừng Xà nu” – một truyện ngắn xuất sắc của nền văn học hiện đại về đề tài chiến tranh Cách mạng, ra đời 1965.

Chỉ vài chục trang giấy mà tác giả đã làm sống lại cả một vùng đất khét nồng lửa cháy, với những con người của làng Xô Man dũng cảm hy sinh để thực hiện khát vọng tự do độc lập. Rừng Xà nu, nơi cư trú của làng Xô Man, đã trở thành nguồn cảm hứng đầy chất thơ và cũng là điểm tựa đề từ đó nhà văn khắc họa nên gương mặt những người anh hùng. Cây Xà nu đã tỏa bóng vào những trang văn, thành một hình tượng nghệ thuật hoàn chỉnh và làm nên một giọng điệu cho tác phẩm.

Cũng như cây tre Việt Nam, Xà nu, ăn đời ở kiếp, thủy chung son sắc với con người. Xà nu cũng lam làm, cũng hội hè đình đám và cùng chia sẻ nỗi buồn vui với con người. Không ở đâu có mặt con người mà vắng bóng Xà nu. Mỗi cay Xà nu trong rừng lớn cùng gắn bó với kỷ niệm riêng tư của mỗi người dân Xô Man. Cây cứ lặng lẽ đứng đấy như đón đợi người. Ai từ đây đi, bước đầu tiên là gặp cây rừng và ai đó từ xa về, trước hết phải gặp mặt rừng cây. Cây Xà nu lớn, lối vào “rừng lách” đã từng là chứng nhân cho mối tình của Tnú và Mai. “Chính ở đây, anh đã gặp Mai lần đầu”, và chính ở đây “lần đầu tiên sau khi ở tù về. Tnú gặp lại Mai. Mai cầm tay anh khóc “không phải như một đứa trẻ nữa mà như một người con gái đã lớn, vừa xấu hổ vừa thương yêu”. Mới hôm nào còn ngây thơ mà giờ đây đã làm cho người ta bối rối. Giờ đây, Mai bị giặc giết, cái cây cũng bị đạn cắt ngã với những kỷ niệm. Xà nu đã đi vào mối tình của đôi lứa với cái màu xanh mơ mộng của nó để cho mối tình thêm vẻ mộng mơ. Khi hạnh phúc bị chà đạp, nó cũng ngã xuống với những kỷ niệm, chỉ để lại cho đời cái gốc cắm vào mọi nỗi thương đau. Cây Xà nu, như vậy đâu còn là loài cây vô cảm nữa mà đã mang bóng dáng của linh hồn của con người.

Ai bảo Xà nu mang hình bóng người để rồi phải chịu chung số phận với con người. Khi Xô Man bước vào cuộc chiến đấu thì Xà nu cũng phải đương đầu với lửa đạn. “Hầu hết đạn đại bác đều rơi vào ngọn đồi Xà nu cạnh con nước lớn. Cả rừng Xà nu hàng vạn cây không có cây nào không bị thương…” Có những cây bị đạn giặc chặt ngang thân, đổ ào ào như bão, ở chỗ vết thương, nhựa ứa ra tràn trề, thơm ngào ngạt, long lanh nắng hè gay gắt rồi dần dần bầm lại quyện thành từng cục máu lớn”.

Nếu như nỗi đau của cây làm đau đến cả lòng người thì sức mạnh của người cũng truyền được cho cây để cây có thể trụ vững trên mảnh đất này.

Tuy chịu nhiều thương đau nhưng Xà nu đã trở thành chỗ dựa của con người. Rừng Xà nu trùng điệp đã hóa thành chiến lũy kiêu hãnh “ưỡn tấm ngực lớn của mình ra che chở cho dân làng”. Nằm giữa cánh rừng ấy, làng Xô Man có khác nào cái nôi dũng sĩ, cái nôi đại bàng giữa núi cao trời rộng tây nguyên.

Cũng như con người, cây này ngã xuống, cây khác lại tiếp nối đứng lên, quật khởi vượt qua thương đau.  “Cạnh một cây Xà nu mới ngã gục, đã có bốn năm cây con mọc lên, ngọn xanh rờn, hình nhọn mũi tên lao thẳng lên bầu trời. Cũng có ít loại cây ham ánh sáng mặt trời đến thế. Nó phóng lên rất nhanh để tiếp lấy ánh nắng, thứ ánh nắng trong rừng rọi từ trên cao xuống từng luồng thẳng tắp, lóng lánh về vô số hạt bụi vàng từ nhựa cây bay ra, thơm mỡ màng…” Xà nu hướng về phía nắng trời hay là khát vọng của người dân Xô Man hướng về cuộc sống tươi đẹp tràn đầy ánh sáng, chứ không chịu khuất mình trong bóng tối đây? Cứ thế, cây lặng lẽ vút lên trời. Cái màu xanh tươi đẹp như tiếng nói yên lặng mà thiết tha và đầy kiêu hãnh, thể hiện một sức sống mãnh liệt bất khuất mà không một bạo lực nào có thể đè bẹp: “Đạn đại bác không giết nổi chúng, những vết thương chóng lành như trên một thân thể cường tráng. Chúng vượt lên rất nhanh thay thế những cây đã ngã”. Nhìn cây Xà nu sinh sôi vượt lên sự đau thương chết chóc, người Xô Man không khỏi tự hào về vùng đất quê hương – một vùng đất mà đất hết lòng với cây, còn cây cũng trọn tình với đất với người: “Không có cây gì mạnh bằng cây Xà nu đất ta. Cây mẹ ngã, cây con mọc lên. Đố nó giết hết rừng Xà nu này!”.

Hình tượng Xà nu có khi hiện ra cả rừng, có khi là đồi, có khi là cây và nhựa rồi lửa Xà nu. Bọn Mỹ ngụy có lần đã tẩm nhựa Xà nu vào giẻ, quấn đốt mười đầu ngón tay Tnú “Không có gì đượm bằng nhựa Xà nu, lửa bắt rất nhanh. Mười đầu ngón tay đã trở thành mười ngọn đuốc. Kẻ thù đã dùng ngọn lửa Xà nu để đốt lòng đốt dạ những con người gắn bó thân thiết với ngọn lửa ấy. Song ngọn lửa như có tình, nó đã truyền sức mạnh của hơi nóng vào bên trong để đốt cháy lòng Tnú: “Trời ơi! Cha mẹ ơi! anh không cảm thấy lửa ở mười đầu ngón tay nữa. Anh nghe lửa cháy trong lồng ngực, cháy ở bụng. Máu anh mặn chát ở đầu lưỡi. Tnú thét lên một tiếng. Cái tiếng thét mang lửa ấy đã đốt cháy lòng người Xô Man để rồi hóa thành nhiều tiếng thét, tiếng “giết” và tiếng chân đạp ào ào lên đầu giặc.

Lửa tắt trên mười đầu ngón tay Tnú nhưng đám lửa Xà nu giữa nhà vẫn cháy, soi rõ xác giặc ngổn ngang.

Thế đó! Những kẻ cả gan dùng lửa Xà nu để gieo vạ lại bị thiêu đốt bởi chính lửa Xà nu. Đúng là:

“Cả gan cầm đuốc đốt trời

Trời cao không cháy lửa rơi cháy mình”

(Ca dao cổ )

Lửa Xà nu đã cháy to lên rồi. Từ một ngón tay lan ra hai, ba rồi mười đầu ngón tay. Từ mười đầu ngón tay cháy vào trong bụng và cháy trên mặt người bập bùng lửa cháy đã đốt lên một rừng lửa để thiêu sống quân thù: “Đứng trên đồi Xà nu gần con nước lớn, suốt đêm nghe cả rừng Xô Man ào ào rung động. Và lửa cháy khắp rừng”.

Cây Xà nu là một hình tượng thực, nhưng cũng chính là hình ảnh gợi lên sự liên tưởng so sánh hai chiều. Nói đến Xà nu là ta nghĩ đến con người và nói đến con người là liên tưởng đến Xà nu: “Lưng Tnú thêm một vết dao nữa. Trên tấm lưng chưa rộng bằng bề ngang cái xà lét mẹ để lại đó, ứa một giọt máu đậm, từ sáng đến chiều thì đặc quện lại, tím thâm như nhựa Xà nu”. Nếu Tnú là một “cây Xà nu” nhỏ trong rừng người thì Cụ Mết một già làng, có “thân hình vạm vỡ ấy trông kỳ ảo như một anh hùng trong bài hát dài suốt đêm…” lại mang hơi thở của một cây Xà nu lớn: “Ông ở trần, ngực căng như một cây Xà nu lớn”.

Hình tượng Xà nu là hình thực, đồng thời cũng là biểu trưng cho sức sống bất diệt của nhân dân Tây Nguyên trong cuộc đấu tranh Cách mạng. Dù kẻ thù hung bạo đến mấy chăng nữa cũng không thể giết hết được cây rừng và càng không thể diệt được những con người trong rừng cây ấy.

Phân tích hình tượng cây xà nu trong truyện ngắn “Rừng xà nu” của Nguyễn Trung Thành – Bài làm 6

“Rừng xà nu” là một truyện ngắn tiêu biểu của Nguyễn Trung Thành và cũng là một trong những tác phẩm tiêu biểu cho nền văn học cách mạng Việt Nam giai đoạn 1945 – 1975. Bên cạnh hình ảnh những con người Tây Nguyên anh hùng, hình ảnh cây xà nu tràn đầy sức sống cũng đã để lại nhiều ấn tượng trong tâm trí người đọc. Đây cũng là hình tượng xuyên suốt tác phẩm, làm nên sự thành công cho “Rừng xà nu”.

Ngay từ nhan đề tác phẩm, hình tượng cây xà nu đã xuất hiện. Không chỉ là một cây xà nu mà là “Rừng xà nu”. Mở đầu tác phẩm là hình ảnh rừng xà nu và kết thúc tác phẩm cũng là hình ảnh loài cây ấy. Không những thế, hình tượng cây xà nu còn xuất hiện nhiều lần trong tác phẩm tạo nên không gian đặc trưng của núi rừng Tây Nguyên.

Xà nu là loại cây gắn bó mật thiết với cuộc sống con người Tây Nguyên. Khắp những cánh rừng Tây Nguyên hùng vĩ, đâu đâu ta cũng thấy hình ảnh cây xà nu. Chính vì thế mà nó trở thành biểu tượng cho núi rừng Tây Nguyên và cho cả những con người nơi đây. Cây xà nu che chở cho dân làng Xô Man, có mặt trong cuộc sống hàng ngày của dân làng. Lửa xà nu cháy rần rật trong bếp mỗi nhà, trong đống lửa của nhà ưng rừng rực cháy. Khói xà nu xông bảng nứa cho đen để Tnú và Mai học chữ. Khi Tnú từ đơn vị trở về lang, đón anh là rừng xà nu cạnh con nước lớn đã gợi lại cho anh biết bao nhiêu kỉ niệm.

Không những hiện hữu trong đời sống, cây xà nu còn tham gia vào những sự kiện trọng đại của dân làng Xô Man: những bó đuốc xà nu cháy sáng rực dẫn đường trong đêm làng Xô Man nổi dậy. Mười đầu ngón tay của Tnú bị giặc quấn giẻ tầm dầu xà nu rồi đốt cháy đã thổi bùng lên ngọn lửa căm hờn bấy lâu. Và dân làng Xô Man đồng loạt nổi dậy để “đống lửa xà nu lớn giữa nhà” soi rõ “xác mười tên lính giặc nằm ngổn ngang”.

Cây xà nu đã gắn bó với con người Tây Nguyên, trở thành biểu tượng cho số phận và phẩm chất của con người Tây Nguyên trong chiến tranh cách mạng. hình ảnh rừng xà nu bị đạn đại bác bắn phá hai lần một ngày và những thương tích mà đồi xa nu cạnh con nước lớn cũng chình là hình ảnh và những mất mát mà người dân Tây Nguyên phải chịu đựng. Cả rừng xà nu không có cây nào không bị thương cũng giống như tất thảy cả làng Xô Man đều phải chịu cảnh chém giết khi lũ giặc tràn tới. Hình ảnh những cây xà nu đã bị đại bác chặt đứt làm đôi là hình ảnh của những con người Tây Nguyên đã hy sinh trong cuộc chiến đấu bảo vệ làng. Đó là anh Xút, bà Nhan, anh Quyết và vô số những người dân khác nữa. Những cây xà nu bị thương nhưng vẫn không ngừng vươn lên tượng trưng cho thế hệ Tnú, Dít – những đứa con của dân làng trưởng thành từ trong đau thương mất mát của chiến tranh.

Xà nu cũng còn là một loại cây ham ánh sáng. Chính vì thế nó cũng lại tượng trưng cho niềm khát khao tự dó của người dân Tây Nguyên. Cây xà nu từ trong đau thương vẫn xanh ngắt vươn lên để đón lấy ánh mặt trời cũng giống như dân làng Xô Man luôn khao khát tự do và yên bình. Mặc dù bọn giặc đã chặt đầu anh Xút, bà Nhan và cả anh Quyết để cảnh cáo nhưng dân làng vẫn kiên trì nuôi giấu cán bộ. Ngay cả khi Tnú bị giặc hành hạ, đốt mười đầu ngón tay nhưng anh vẫn vượt lên đau thương mất mát để cầm súng chiến đấu trả thù nhà, bảo vệ quê hương đất nước.

Cây xà nu vì thế được xem là một loài cây tràn đầy sức sống. “Trong rừng ít có loại cây nào sinh sôi nảy nở khỏe như vậy , cạnh một cây xà nu mới ngã đã có bốn, năm cây con mọc lên xanh rờn, hình nhọn mũi tên  lao thẳng lên bầu trời”. Sự sinh sôi nảy nở mạnh mẽ của loài cây này gợi cho ta liên tưởng đến sự tiếp nối của nhiều thế hệ người dân Tây Nguyên. Những thế hệ lão làng như cụ Mết là những cây xà nu, rồi đến Tnú, Dít là những cây xà nu trưởng thành và cuối cùng là thế hệ bé Heng – những cây xà nu con mạnh mẽ, rắn rỏi. Tất cả đã cùng bên nhau, vươn lên để đón lấy ánh sáng, vươn lên tự do và giải phóng.

Có thể nói, hình tượng cây xà nu là một hình tượng xuyên suốt tác phẩm bên cạnh hình ảnh những con người Tây Nguyên anh hùng. Trong tác phẩm, thủ pháp nghệ thuật so sánh, đối chiếu, thủ pháp nhân cách hóa cùng với giọng điệu ngôn ngữ sử thi hào hùng… đã tạo nên sự chuyển hóa, hòa hợp giữa hình tượng thiên nhiên và con người, từ đó tạo nên một bản hợp xướng đầy chất thơ hào hùng, tráng lệ về sức sống bất diệt của đồng bào Tây Nguyên trong cuộc chiến đấu giành tự do, bảo vệ quê hương và đất nước.

Bằng tình yêu với mảnh đất Tây Nguyên giàu truyền thống, Nguyễn Trung Thành đã xây dựng nên hình tượng cây xà nu để lại nhiều ấn tượng cho người đọc trong truyện ngắn “Rừng xà nu”. Hình tượng này đã khiến cho tất thảy người đọc có cái nhìn ngưỡng mộ đối với mảnh đất và con người Tây Nguyên.